Nowe nabytki do kolekcji sztuki współczesnej

NABYTKI

• Zuzanna Janin, Marzący chłopiec, 2009 rzeźba, drut mosiężny, papierowe paski bagażowe, pleksi

Marzący chłopiec" Zuzanny Janin to rzeźba skonstruowana z papierowych pasków bagażowych, która jest z jednej strony portretem współczesnego everymana, którego tożsamość budowana jest w odniesieniu do mobilności, a nie tradycyjnie rozumianych relacji z miejscem, z drugiej strony ‒ metaforą metody pracy artystki, dla której podróże i zmiana perspektyw obserwacji świata mają fundamentalne znaczenie. W mieście portowym, takim jak Szczecin, symbolika podróży, przemieszczania się i jej wpływu na kreowanie tożsamości zyskuje naturalny punkt odniesienia. „Marzący chłopiec” jest pierwszą pracą artystki w kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Szczecinie.

ZUZANNA JANIN (ur. 1961) ‒ artystka sztuk wizualnych. Rzeźbiarka, twórczyni instalacji, działań performatywnych, obiektów, fotografii i instalacji wideo.

W latach 1970‒1975 uczennica szkoły baletowej w Warszawie. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w 1986 roku,  dwukrotnie nominowana do udziału w Biennale Sztuki w Wenecji. Jest finalistką nagrody Adi Prize for Art 2003, w 2006 roku otrzymała nagrodę główną na ViennAfair. Reprezentowana w kolekcjach w kraju i za granicą.
 

• Małgorzata Turewicz-Lafranchi, Drzwi, 1996 obiekt, płyta pilśniowa, stal miedziowana

W kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Szczecinie znajdują się trzy wczesne obrazy artystki pochodzącej ze Szczecina, która od 1994 roku mieszka i pracuje w Szwajcarii. Unikatowy obiekt Małgorzaty Turewicz-Lafranchi zatytułowany „Drzwi” powstał w 1996 roku w czasie, kiedy w twórczości artystki doszło do istotnej przemiany pod wpływem zainteresowań niemiecką filozofią, antropozofią i matematyką.

MAŁGORZATA TUREWICZ-LAFRANCHI (ur. 1961) ‒ artystka interdyscyplinarna. W latach 1980‒1985 studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a w latach 1985-1986 w Freie Hochschule für Geisteswissenschaft w Dornach, w Szwajcarii. Autorka licznych wystaw indywidualnych oraz prezentacji w ramach wystaw zbiorowych w Polsce i za granicą. Reprezentowana w kolekcjach: warszawskiej Zachęty Narodowej Galerii Sztuki, warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Pinakoteki Monachijskiej, Museu Cantonale d'Arte Lugano.
 

• Łukasz Surowiec, Granica, 2015 dwukanałowe wideo, 11'06"

Jednym z dominujących tematów w kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Szczecinie, wynikającym z lokalizacji miasta oraz jego tradycji gospodarczych oraz historycznych, jest ikonografia i problematyka morska. Dwukanałowa instalacja wideo Łukasza Surowca zatytułowana „Granica” wpisuje się w linię krytycznej obserwacji morza w kontekście globalizacji i turystyki neokolonialnej. Wideo Surowca jest pierwszą pracą artysty w kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Szczecinie.

ŁUKASZ SUROWIEC (ur. 1985) ‒ artysta interdyscyplinarny, rzeźbiarz, performer, twórca filmów wideo, autor akcji społecznych. Absolwent Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, doktorant Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego. W latach 2007–2009 student Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, a w latach 2009–2010 Universität der Künste w Berlinie. W swojej sztuce odkrywa i stawia w centrum peryferie rzeczywistości społecznej, pracując wśród ludzi zepchniętych na margines.
 

• Krzysztof Gliszczyński, Residuum, 10.VII.1998–13.1.1999 obraz i obiekt; płótno, olej, enkaustyka, popiół;  wym. obrazu 200 x 150 cm; wym. obiektu 150 x 9 x 25 cm

Autorski, unikatowy i konsekwentny program uprawiania malarstwa procesualnego wyróżnia twórczość Gliszczyńskiego na tle aktualnej produkcji artystycznej, ukazując potencjał malarstwa i tkwiące w nim możliwości. Zakup obrazu Gliszczyńskiego do zbiorów MNS-MSW jest cennym uzupełnieniem zbiorów współczesnego malarstwa ilustrującym istotne propozycje w sposobie uprawiania tego medium. Obraz Residuum to pierwsze dzieło artysty w kolekcji MNS-MSW.

KRZYSZTOF GLISZCZYŃSKI (ur. 1962) – absolwent Liceum Plastycznego w Szczecinie, studiował w Państwowej Wyższej Szkole Plastycznej w Gdańsku na Wydziale Malarstwa i Grafiki w latach 1982–1987 w pracowni prof. Hugona Laseckiego oraz w pracowni dyplomowej prof. Kazimierza Ostrowskiego. W latach 1995–2002 założyciel i współprowadzący Galerię Koło w Gdańsku. Pomysłodawca Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego przyznawanej przez ZPAP w Gdańsku.

W latach 2008–2012 Dziekan Wydziału Malarstwa Akademii sztuk Pięknych w Gdańsku; w latach 2012–2016 Prorektor ds. rozwoju i współpracy ASP w Gdańsku. Obecnie prowadzi III Pracownię Malarstwa w ASP w Gdańsku.


KOLEKCJA

Od momentu utworzenia po wojnie muzeum w Szczecinie kolekcjonowanie i popularyzacja sztuki współczesnej stały się jednym z głównych zadań w publicznej działalności placówki. Pierwsze nabytki do kolekcji polskiej sztuki najnowszej pojawiły już w 1946 roku.

Równolegle do starań o sukcesywne pozyskiwanie do zbiorów dzieł autorów wyznaczających najistotniejsze trendy w sztuce polskiej zainicjowano systematyczne dokumentowanie dokonań szczecińskiego i pomorskiego środowiska artystycznego. Ze względu na tradycje kulturowe i położenie miasta w początkowych dekadach budowania kolekcji szczególny nacisk kładziono na tematykę morską. W połowie lat 60. podjęto decyzję o utworzeniu kolekcji współczesnej sztuki obcej uzupełniającej zbiór sztuki rodzimej.

Obecnie w szczecińskiej kolekcji sztuki współczesnej znajduje się ponad 5 tysięcy dzieł (w tym około 500 sztuki obcej). Składają się na nią prace z dziedziny malarstwa, grafiki, rysunku, rzeźby, obiekty i instalacje oraz przedmioty rzemiosła artystycznego. W 2005 roku kolekcję wzbogacił liczący  ponad 250 obiektów depozyt Regionalnej Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie; dominują w nim dzieła artystów działających w obszarze tzw. nowych mediów.

Dynamika pozyskiwania dzieł do kolekcji polskiej sztuki współczesnej w ciągu ostatnich sześciu dekad zmieniała się. Od lat 50. do 70. ubiegłego wieku zbiór rozwijał się intensywnie, ilustrując najważniejsze nurty i tendencje stylistyczne.  początku lat 80. proces rozbudowy zbioru został zahamowany, a od połowy lat 90. ponownie nabrał tempa.

Tworzenie zainicjowanej w połowie lat 60. kolekcji sztuki obcej do końca lat 80. dokonywało się w dużej mierze na podstawie wyboru dzieł wystawianych podczas festiwali i targów sztuki, takich jak Prezentacje Malarzy Krajów Socjalistycznych w Szczecinie, Międzynarodowe Biennale i Triennale Grafiki w Krakowie oraz Międzynarodowe Targi Sztuki Krajów Socjalistycznych Interart w Poznaniu. Do roku 1989 w Szczecinie powstała bogata reprezentacja prac artystów byłego bloku wschodniego.

W latach 70. poszerzono zasięg geograficzny kolekcji o kraje basenu Morza Bałtyckiego. Od lat 90. do szczecińskiego zbioru sztuki obcej trafiają m.in. dzieła pozyskiwane w ramach koordynowanego przez muzeum bałtyckiego programu wystawienniczo-badawczego Mare Articum (Morze Sztuk).

O wartości artystycznej szczecińskiego zbioru sztuki współczesnej decyduje zwarta i stale rozbudowywana kolekcja dzieł klasyków polskich oraz cenny, unikatowy zespół dzieł artystów pochodzących ze Szczecina i regionu Pomorza Zachodniego.

Wśród prac twórców rodzimych z okresu pierwszych trzech powojennych dekad dominują dwie uzupełniające się tendencje artystyczne; pierwsza – poszukująca inspiracji w dokonaniach polskiej i zagranicznej awangardy początku XX wieku, druga – twórczo rozwijająca tradycyjne sposoby obrazowania,stanowiące schedę międzywojennego koloryzmu. Łącznikiem między awangardą międzywojenną a tendencjami artystycznymi lat powojennych jest twórczość Władysława Strzemińskiego i Henryka Stażewskiego, jednych z najwybitniejszych postaci polskiej XX-wiecznej sztuki.

Szczególne miejsce w kolekcji zajmuje zbiór wyjątkowo cennych prac artystów związanych z działającą od 1946 roku Grupą Młodych Plastyków, później zwaną II Grupą Krakowską, kontynuującą tradycje awangardowego eksperymentu zarówno w zakresie technik artystycznych, jak i sposobów obrazowania ciążących w kierunku sztuki nieprzedstawiającej. Do kolekcji szczecińskiej trafiły znakomite obrazy artystów decydujących o klimacie sztuki polskiej lat 40. i 50. XX wieku: Tadeusza Brzozowskiego, Marii Jaremy, Tadeusza Kantora, Adama Marczyńskiego, Jadwigi Maziarskiej, Jerzego Nowosielskiegoi Jonasza Sterna. Spuścizna Strzemińskiego i Stażewskiego wywarła znaczący wpływ na kształtowanie się nowej wrażliwości artystycznej młodych twórców polskich. Inspirowała zarówno artystów uznawanych za klasyków nowoczesności, m.in. Stefana Gierowskiego, Edwarda Krasińskiego i Stefana Krygiera, preferujących analityczną postawę w stosunku do dzieła sztuki, jak i tych, którzy koncentrowali się w swojej praktyce twórczej na materii dzieła, podkreślając rolę i znaczenie faktury w obrazie, tak jak Bronisław Kierzkowski czy Jerzy Rosołowicz.

Do najwybitniejszych kontynuatorów przedwojennej tradycji kolorystycznej, których dzieła w kolekcji muzeum kontrapunktują zbiór prac polskich awangardystów, należeli m.in. Piotr Potworowski i Tadeusz Dominik. W ich twórczości impuls płynący z obserwacji natury
i uwrażliwienie na barwę ulegały przetworzeniu w przemyślany syntetyczny układ barwnych plam. Tak jak dla Potworowskiego i Dominika malarska transformacja pejzażu była najbardziej inspirującym działaniem twórczym, tak dla wielu artystów najważniejszym doświadczeniem stało się malarskie ujęcie postaci ludzkiej. W latach 70. i 80. XX wieku malarstwo figuratywne ponownie zamanifestowało swoją obecnośći siłę.

W tradycję powojennej polskiej figuracji wpisało się wiele wyjątkowych indywidualności, m.in. Eugeniusz Markowski, Jerzy „Jurry” Zieliński czy Jacek Rykała, którzy – stosując odmienne malarskie środki i różną intensywność przekazu – w centrum artystycznej narracji lokowali człowieka, ludzkie relacje i ich kulturowy kontekst.

Człowiek i świat symboli, przez niego tworzony, były jednymi z głównych wątków w twórczości Władysława Hasiora i Jerzego Beresia, artystów, dla których materialny obiekt sztuki stanowił często element działania realizowanego w formie performansu lub happeningu. Charakteryzujące lata 80. i 90. nowe podejście do zagadnień sztuki operujące językiem postmodernizmu odnaleźć można w neoekspresyjnych dziełach Krzysztofa Skarbka czy ironicznym przetwarzaniu tropów kulturowych charakteryzującym twórczość Pawła Łubowskiego. W kolekcji muzeum znajdują się także pochodzące z tego samego okresu prace artystów przekraczających granice tradycyjnych gatunków artystycznych, łączących w swojej intermedialnej twórczości różne środki wyrazu, np. fotografię, film czy performans, takich jak Andrzej Dudek-Dürer, Mikołaj Smoczyński, Antoni Mikołajczyk i Józef Robakowski. Do grupy najcenniejszych obiektów sztuki polskiej ostatnich trzech dekad należą realizacje artystów związanych ze Szczecinem i Pomorzem – dzieła Ryszarda Tokarczyka, Andrzeja Ciesielskiego, Danuty Dąbrowskiej i Waldemara Wojciechowskiego.